विकासले गती लिदै जादा मानव स्वाश्थ्यमा असर पर्दै गएको छ । कृषि उत्पादनमा समेत रसायनीक मलको प्रयोग र विषदीको प्रयोगले मानव स्वाश्थ्यमा असर पर्दै गएको छ । त्यसका असरहरूमा विशेष ध्यान दिनु अत्यावश्यक भइसकेको छ । संसारभरी विषादी र रासायनिक मलको अत्यधिक प्रयोगका कारण प्राकृतिक वातावरण र मानव स्वास्थ्यमा गम्भीर असरहरू पर्दै गएका छन ।
पहिले अर्गानिक कृषि उत्पादनले मानव स्वास्थ्यलाई स्वश्थ बनाएको थियो । त्यसैले त्यतीखेर अस्पतालहरु पर्याप्त मात्रामा नहुदा पनि जडीबुटीको सेवनले रोग निको हुदै आएको थियो । पछिल्लो समयमा विषादी र रसायनीक मलका कारण उत्पादन गरिएका बस्तुहरु सेवन गर्दा मान्छेहरुमा विभिन्न रोग लाग्ने गरेको छन । माटो समेत विग्रदै गएको अबश्था छ ।
त्यसैले अहिले फेरी अर्गानिक कृषि उत्पादनको महत्व बुझेर प्राथमिकता दिने गरिएको छ । सरकारले माटोलाई बचाउन प्रांगारिक मलको प्रयोग बढाउने खालका नीति तथा योजनाहरु बनाउन जरुरी छ । उत्पादन हुने कृषि उपजमा विषादी र रसायनको प्रयोग बन्द गर्न जरुरी छ । माटोको उर्वरा शक्ति नबिगार्न गोबर मल र प्राङगारीक मलको प्रयोगमा जोड दिन जरुरी छ ।
प्रांगारिक कृषिको आधार तयार गरी रणनीति बनाउन जरुरी छ । त्यसैगरी रैथानेबालीहरु लोप हुदै गएको अबश्थामा संरक्षणका लागी योजना बनाउन जरुरी छ । मार्सी धान, सिमी,कोदो कागुनु,बेथ्या जस्ता थुप्रै बाल ीहरु लोप हुदै गएका छन । स्थानीय सरकारले रैथाने बालीहरुको संरक्षणमा जुटन जरुरी छ । योजना बनाई कार्यान्वयनमा विशेष जोड दिन जरुरी छ ।
अर्गानिक कृषि उत्पादन प्राकृतिक विधिबाट गरिने भएकाले जैविक मल र अन्य प्राकृतिक स्रोतहरूको प्रयोग गरिन्छ । अर्गानिक उत्पादनमा कुनै प्रकारको विषादीको अवशेष नहुने भएकाले मानिसको स्वास्थ्यलाई प्रत्यक्ष फाइदा पु¥याउने भएकाले पनि यसको महत्व बढ्दै गएको छ ।
नेपालमा उत्पादन हुने प्रांगारिक मलको प्रयोग बढाउनुका साथै कृषकहरूमा अर्गानिक मल प्रयोग गर्दा हुने फाइदाको सचेतना बढाउन जरुरी छ । अर्गानिक मलको उत्पादन र आपूर्तिमा सुधार ल्याउनु र कृषकहरूको सचेतना अभिवृद्धि गर्न जरुरी छ । अर्गानिक उत्पादनको सेवन गरौ, स्वस्थ बनौ भन्ने चेतनाको विकास गर्न जरुरी छ ।