भदौ २२ धनगढी । नगदेबालीका रुपमा गरिदै आएको उखु खेती कैलालीमा घट्दै गएको छ । उखुखेतीमा संलग्न किसानलाई बिउ, मल लगायत आवश्यक सामग्रीमा अनुदानका कार्यक्रम नहुँदा कैलालीमा उखुखेती घट्दै गएको हो । उत्पादित उखुको बजार अभाव भएकाले किसानको आकर्षण घट्दै गएको कृषि ज्ञान केन्द्र कैलालीले जनाएको छ । प्रदेश सरकारले कैलालीमा उखुखेतीमा संलग्न किसानलाई हालसम्म कुनै अनुदानका कार्यक्रम उपलब्ध नगराएको किसानले बताएका छन ।
विगतमा उखुखेती गर्दै आएका किसानले विस्तारै अन्य खेती गर्न थालेका छन् । ज्ञान केन्द्रका अनुसार कैलालीमा २५ वर्षअघि सात सय हेक्टर क्षेत्रफलमा विस्तार भएको उखुखेतीको क्षेत्रफल घटेर दुई सय २५ हेक्टरमा पुगेको छ । केन्द्रका सूचना अधिकारी श्याम जोशीले आर्थिक बर्ष २०७८–७९ मा दुई सय २४ हेक्टरमा उखुखेती गरिएकोमा उत्पादन आठ हजार तीन सय सात मेट्रिक टन, आर्थिक बर्ष २०७९–८० मा दुई सय २४ हेक्टर खेती गरिएकोमा नौ हजार चार सय ५० मेट्रिक टन उत्पादन भएको जानकारी गराए । उखुखेती गर्ने किसानलाई कृषि औँजार, उपकरण, बिउ लगायत अन्य अनुदानका कार्यक्रम उपलब्ध गराउन सके किसानको आकर्षण बढ्ने सूचना अधिकारी जोशीले बताए ।
उखुखेती प्रवर्द्धन गर्न किसानलाई अनुदान रकमसँगै खेती गर्ने तरिका, आवश्यक औँजार, उन्नत जातका बिउ र लगाउने विधिका बारेमा ज्ञान र सीप उपलब्ध गराउनु पर्ने घोडाघोडी नगरपालिका वडा नम्बर–४ का उखु किसान गणेश शाहीले बताए । उनले उखुखेतीमा बजारको अभाव भएकाले किसानले लागत अनुसार आम्दानी लिन नसकेपछि किसानको सङ्ख्या घट्दै गएको बताए ।
विसं २०५४ सालमा चुहामा वासुलिङ सुगर मिल सञ्चालनमा आएपछि उखुखेती गर्ने किसानको सङ्ख्या बढेको बताउदै उनले मीलबन्द भएसँगै किसानले क्रमशः उखुखेती गर्न छोड्दै गएको बताए । सुदूरपश्चिम प्रदेश भूमि व्यवस्था कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयको आर्थिक बर्ष २०७९–८० को तथ्यांक अनुसार प्रदेशभरि छ हजार एक सय ९७ हेक्टर क्षेत्रफलमा उखुखेती गरिँदै आएकोमा तीन लाख ५९ हजार तीन सय २१ मेट्रिक टन उत्पादन भएको छ ।
प्रदेशमा सबैभन्दा बढी कञ्चनपुरमा पाँच हजार छ सय २५ हेक्टरमा खेती गरिँदै आएकोमा तीन लाख ४३ हजार एक सय २५ मेट्रिक टन उत्पादन भएको तथ्यांकले देखाएको छ । कञ्चनपुर र कैलाली पछि बैतडीमा दुई सय ६० हेक्टरमा चार हजार एक सय ९० मेट्रिक टन उत्पादन भएको थियो । कञ्चनपुरमा उखुखेती विस्तारका लागि अनुदानका विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन गरिँदै आएको बताईएको छ ।
